Kinderloos de wereld rond

Hebben jullie kinderen?

De meest gestelde vraag die ik van locals krijg als we, waar ter wereld ook op reis zijn: ‘Hebben jullie kinderen’. Als mijn antwoord ‘Nee, we hebben geen kinderen’ is, komt de volgende vraag met stip op nummer twee: ‘Waarom? Willen jullie geen kinderen? Jullie zijn toch getrouwd?’. Normaal gesproken spreek ik zonder moeite over kinderloosheid, maar om nu al meteen bij een eerste ontmoeting met een wildvreemde in de verste uithoek van de wereld heel je privéleven te bespreken, dat doe ik dan weer niet zo snel. Wel krijg ik altijd goedbedoelde adviezen: ‘Don’t wait too long ma’am, go for a big family ma’am, make babies!!’ Vaak glimlach ik en nog vaker lach ik de situatie weg, met een flauw grapje. Snel over naar een ander onderwerp, want wat als baby’s maken echt niet lukt?

Kinderloosheid wereldwijd

Mijn grootste hobby is om de wereld rond te reizen samen met mijn lieve man. Altijd ben ik op zoek naar avontuur, de drang naar het onbekende, verhalen verzamelen, herinneringen voor het leven maken. Al je zintuigen voelen prikkelen als je door de drukke straten van Delhi rijdt, één met de natuur worden in de bergen van Nepal, genieten van wereldsteden en je verbazen over de prachtige onderwaterwereld. Ja, ik ben reisverslaafd. Ik kan niet zonder reizen, maar wat ben ik blij dat ik altijd weer het vliegtuig kan pakken naar het fijne Nederland of nu naar de bijzondere Nederlandse gemeente Bonaire, waar een onvruchtbare vrouw zoals ik, meestal, nog gewoon een vrouw is. Een vrouw die telt, een vrouw die gewoon vol in de maatschappij staat, een vrouw die gezien mag worden, een stem heeft, eigen keuzes maakt en geniet van het leven.

Hoe anders is het wel niet op sommige andere plekken in de wereld? Ik heb het geluk dat ik in Nederland ben geboren, want er worden vrouwen om hun onvruchtbaarheid onterfd en er zijn vrouwen die bestempeld worden als paria. Er zijn vrouwen die geen enkel bestaansrecht meer hebben. Zo las ik in het boek ‘Hoe wikkel je een sari om’ van Brigitte Ars, dat in veel Indiase families de schoondochter vanzelf de schuld krijgt als er geen kinderen komen. Ze worden als een paria beschouwd en in een enkel geval verstoot of vermoord de schoonfamilie zo’n vrouw soms, zodat haar man met iemand anders aan nageslacht kan beginnen. Ook bestaat er in India immers geen groter ongeluk dan het moeten ontberen van kinderen, niet alleen vanwege hun vrolijkheid en onschuld, maar ook vanwege hun rol als oudedagsvoorziening.

Bij de Masai in Afrika zijn vrouwen alleen waardevol als ze kinderen hebben. In het fictieve boek, maar op waarheden gebaseerd, ‘Onder de Afrikaanse zon’ las ik over Simi. Toen ze een jaar getrouwd was, begon haar echtgenoot te vragen of ze vervloekt was. Hij vroeg het Simi met medelijden in zijn ogen, want een kinderloze vrouw was een teken van chaos; het week immers af van de natuurlijke loop der dingen. Wat was een echtgenote zonder kinderen waard? Een vrouw moet kinderen verschaffen. Als ze geen baby’s kan geven, wat levert ze dan nog op? Een vrouw die geen kinderen kon baren deugde toch niet? Alles wat God maakte was volmaakt; alleen mensen die dat verdienen krijgen gebreken toebedeeld. Een kinderloze echtgenote is een mislukking van de hoogste categorie. Sommige mannen verstoten hun onvruchtbare vrouwen om te voorkomen dat ze de hele familie ongeluk zouden brengen. Soms worden die ongelukkige vrouwen zelfs uit het dorp verbannen. Zoals Simi in het boek zegt: ‘Bij ons is een vrouw die nooit kinderen baart als een woestijn.’

Kinderloos leven, dromen en ambities

In veel landen is geen kinderen kunnen krijgen al erg genoeg, maar de verwachtingen van generaties voorouders op je schouders dragen, die eisen dat het leven op een bepaalde manier verloopt, maakt het nog erger. Opgroeien als kinderloze vrouw in een samenleving waar kinderen krijgen het hoogste goed is, dat is verdomd lastig. Daarom ben ik dus blij dat ik geboren ben in Nederland. Daar waar 1 op de 5 vrouwen geen kinderen heeft om zeer uiteenlopende reden: van gewenst tot ongewenst. Toch is ook in Nederland de maatschappelijke norm op het moederschap nog best groot. Het is de huidige maatschappelijke norm dat moeder worden ‘normaal’ is en geen moeder worden dus niet. Ik kan dan nooit moeder worden, maar heb nog wel een leven, dromen, ambities. Ook zonder kinderen ben ik gelukkig. Er bestaan dan ook alternatieven zoals ‘Otherhood’. Het is heel goed mogelijk om een vervuld en gelukkig leven te leiden zonder kinderen, ongeacht wat er in de rest van je leven gebeurt, of gebeurd is. Dat is misschien een ander leven, maar daardoor nog geen minder leven.

Echte vrouwen krijgen een kind

In 2019 las ik in de bergen van Zwitserland voor de eerste keer het boek ‘Echte vrouwen krijgen een kind’. De woorden van Liesbeth Smit hebben mij zo geraakt dat ik toen voor openheid ben gaan pleiten op de sociale media. Daarom kan een blogpost op onze website over kinderloosheid en ons kindervrije bestaan dus ook niet ontbreken. Het was een feest der herkenning toen ik ‘Echte vrouwen krijgen een kind’ las. Ik las het nog een keer en nog een keer. Alle woorden zoog ik in mij op en op dat moment voelde ik dat het voor mij ook de hoogste tijd was om het taboe op kinderloosheid en onvruchtbaarheid te doorbreken. Stiltes rondom een onderwerp zijn meestal juist een teken dat er heel veel over te vertellen valt. In een wereld die lijkt te draaien om het moederschap als hoogste doel voor een vrouw. Die daardoor bang kan worden dat een leven zonder kind een ongelukkig leven is. Of een onvervuld leven. Of een leven waarin ze het ‘verkeerd’ heeft gedaan en waar ze zich moet verdedigen.

Andere richting

Met deze blog hoop ik het beeld dat bestaat over kinderloosheid te veranderen, te verbreden. Het gaat niet alleen over verdriet en vervreemding, maar ook over jezelf veranderen en je leven opnieuw richting geven. Het brengt je ook heel veel moois, want de richting die ik nu bewandel met de leukste man aan mijn zijde en lieve honden voorop is allesbehalve ongelukkig. Ik ben namelijk een zeer trotse dog mom. Gelukkig heb ik een boel lieve kinderloze vriendinnen om mij heen verzameld met wie ik dit gevoel kan delen. Je snapt elkaar toch als geen ander als jij weer op een babyshower zit, op kraamvisite gaat of je de zoveelste echo voorbij ziet komen in de groepsapp.

Tot slot wil ik zeggen dat ik absoluut geen zielige, kinderloze vrouw ben. Ik ben gewoon een vrouw, zonder kinderen en ontzettend dankbaar dat ik dus in Nederland ben geboren. Ik ben tante van Julie en Vieve en suikertante van alle lieve kids van mijn vriendinnen. En de supertrotse dogmom van Nelson, Hazel & Teddy!

Warme groet,

Chantal